Ιερός Ναός Αγίου Λαζάρου (Λάρνακα)

Τοποθεσία

Η εκκλησία του Αγίου Λαζάρου είναι κτισμένη στην παραλιακή ζώνη της πόλης της Λάρνακος.

Ιστορία - Ίδρυση

Η σχέση του αγίου με τη Κύπρο υπήρξε στενή. Μετά την έγερσή του κατέφυγε στην Κύπρο. Στο νησί συνάντησς τους Αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα, οι οποίοι τον χειροτόνησαν επίσκοπο Κιτίου. Σύμφωνα με πηγές, ο Άγιος Λάζαρος, τάφηκε σε μαρμάρινη λάρνακα η οποία έφερε την επιγραφή «Λάζαρος ó τετραήμερος καί φίλος τοũ Χριστοũ». Η μαρμάρινη λάρνακα όπου τάφηκε ο Άγιος, εναπόκειται σήμερα κάτω από την αγία Τράπεζα του Ιερού Ναού Αγίου Λαζάρου στη Λάρνακα.

Με εντολή του αυτοκράτορα Λέοντος Στ, τα λείψανα του αγίου μεταφέρθηκαν από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την παράδοση η ανέγερση του ναού εντάσσεται στην ίδια περίοδο (αρχές 10ου αιώνα), και πραγματοποιήθηκε με αυτοκρατορική χορηγία ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Λαζάρου αποτελούσε κατά τους μεσαιωνικούς και νεότερους χρόνους ένα από τα μεγαλοπρεπέστερα κτίρια της Λάρνακας. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα ο ναός περιβαλλόταν από κελλιά τα οποία ενοικίαζαν έμποροι, ταξιδιώτες και τεχνίτες. Με τα χρόνια, η εκκλησία αποτέλεσε τον πολεοδομικό πυρήνα, περιμετρικά του οποίου αναπτύχθηκαν οι συνοικίες του λιμανιού της πόλης.

Μετά από ανασκαφικές έρευνες που έγιναν στον χώρο του ναού αποκαλύφθηκαν τα κατάλοιπα δύο πρωιμότερων εκκλησιών, πάνω από τα οποία κτίστηκε η σημερινή εκκλησία. Οι ανασκαφές στον περίβολο και στο εσωτερικό του ναού απεκάλυψαν μαρμάρινες σαρκοφάγους και κιβωτιόσχημους τάφους, μερικοί εκ των οποίων φαίνονται στην κρύπτη της εκκλησίας.

Αρχιτεκτονική

Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ναού ανήκει στην κατηγορία του σύνθετου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο. Κατά το 15ο-16ο αιώνα ένα γοτθικό προστώο προστέθηκε κατά μήκος του νότιου τοίχου του ναού.

Μουσείο

Σήμερα, κάποια από τα κελλιά της υπόστυλης πτέρυγας που σώζεται στα νότια του ναού, λειτουργούν ως μουσείο. Τα σημαντικότερα από τα ελάχιστα κειμήλια που διασώθηκαν και που υπήρχαν κάποτε στη κατοχή του ναού εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο του Αγίου Λαζάρου. Πρόκειται για εκκλησιαστικά κειμήλια από το ναό του Αγίου Λαζάρου, φορητές εικόνες, σταυροί, έργα αργυροχρυσοχοΐας, άμφια και λειτουργικά υφάσματα, μερικά παλαίτυπα από τη βιβλιοθήκη του ναού και εκκλησιαστικά σκεύη, κάποια γλυπτά, ξυλόγλυπτα έργα και μερικές πόρπες. Τα περισσότερα είναι αφιερώματα που προσκόμισαν οι πιστοί στο παρελθόν στον Άγιο Λάζαρο, ενώ αρκετά από αυτά προέρχονται από διάφορους άλλους ναούς της πόλης. Το πρόσκτισμα που διατηρείται στη δυτική πλευρά του ναού λειτουργούσε από το 1858 μέχρι το 1910 ως αλληλοδιδακτικό σχολείο, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος εκδηλώσεων.

Πηγές

• http://ayioslazaros.org
• http://www.mcw.gov.cy/mcw/DA/DA.nsf/0/6E9D607D77BC7ECFC2257199002E8FDF?OpenDocument