Αγία Φωτεινή η Κυπρία
Η Αγία Φωτεινή είναι γνωστή στην Κύπρο και σαν Αγία Φωτού η θαυματουργός.
Βιογραφία
Δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς έζησε η Αγία Φωτεινή και ποια ήταν η καταγωγή της. Κατά την παράδοση όμως γεννήθηκε στο Ριζοκάρπασο. Από μικρή ξεχώρισε για την καλοσύνη της, την προθυμία της να εξυπηρετήσει τους άλλους και την αρετή της. Έμαθε να διαβάζει και να γράφει στο σχολείο του χωριού της. Τότε άρχισε να αποστηθίζει διάφορους ψαλμούς και ύμνους της Εκκλησίας μας. Όταν μεγάλωσε, έφυγε από το σπίτι της και πήγε σ' ένα σπήλαιο για να ασκητεύσει. Εκεί πέρασε όλη την υπόλοιπη ζωή της: μια ζωή προσευχής, εγκράτειας και ολοκληρωτικής αφοσίωσης στον Ουράνιο Νυμφίο Χριστό. Το σπήλαιο αυτό βρίσκεται στο χωριό Άγιος Ανδρόνικος, παραπέμπει σε πρωτοχριστιανικούς ή και πρωτοβυζαντινούς χρόνους και πιθανό να προϋπήρξε της Αγίας Φωτεινής. Το άγιο λείψανο της βρέθηκε στη σπηλιά γύρω στα 1718 - 32 μ.Χ. με τη σκαλιστή επιγραφή από πάνω «Φωτεινή Παρθένος Νύμφη Χριστού». Εξακολουθεί και σήμερα να προσφέρει θεραπεία σε όσους πάσχουν από οφθαλμικά νοσήματα. Το ασκητήριο (σπήλαιο) της Αγίας Φωτεινής υπάρχει μέχρι σήμερα και βρίσκεται στο χωριό Άγιος Ανδρόνικος. Μοιάζει με κατακόμβη, η είσοδός του είναι στενή και υπάρχει μια σκάλα από 23 σκαλοπάτια φτιαγμένη από εγχώριες πέτρες που οδηγεί στο εσωτερικό. Στο βάθος του σπηλαίου βρίσκεται το αγίασμα από το οποίο παίρνουν οι άρρωστοι και πλένουν τα άρρωστα μέλη τους για να θεραπευτούν. Η μνήμη της Αγίας Φωτεινής εορτάζεται στις 2 Αυγούστου. Μέχρι και πριν την τουρκική εισβολή του 1974, διεξαγόταν μεγάλη πανήγυρη στο χωριό Άγιος Ανδρόνικος Καρπασίας, στην οποία μετέβαινε κατά κανόνα και ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου.
Θαύματα
Πιστεύεται ότι η Αγία Φωτεινή θεραπεύει ποικίλες οφθαλμικές παθήσεις. Στο ασκητήριό της, που υπάρχει μέχρι σήμερα, βρίσκεται αγίασμα το οποίο είναι θεραπευτικό για όλους όσους με πίστη προσέρχονται και προσεύχονται σ' αυτήν.
Αφιερωμένοι Ναοί
Ναοί αφιερωμένοι στην Αγία Φωτεινή βρίσκονται και σε άλλα μέρη της Κύπρου, αλλά δεν είναι γνωστό αν από την αρχή τιμούνταν η Κυπρία Οσία, η Καρπασίτιδα ή η ομώνυμη Μεγαλομάρτυς, η Σαμαρείτιδα. Όμως στους παλαιούς ναούς στην Αμμόχωστο και τον Γερόλακκο πιθανότατα τιμούνταν η Κυπρία Φωτεινή, όπως και στο χωριό Φώττα, που αρχικά ονομαζόταν Αγία Φωτεινή, αλλά στη συνέχεια μετονομάσθηκε έτσι από τους Τουρκοκυπρίους.
Εικόνες Αγίας
Η παλαιότερη φορητή εικόνα της Αγίας Φωτεινής που έχει βρεθεί χρονολογείται γύρω στο 1811. Αποτελεί έργο του γνωστού ζωγράφου ιερομόναχου Λαυρεντίου. Η εικόνα κλάπηκε κατά την εισβολή από τους Τούρκους και πωλήθηκε στην Ευρώπη. Αυτή, όπως και οι σωζόμενες νεότερες εικόνες, παριστούν την Αγία με μοναχική ενδυμασία και να φέρει στο δεξί της χέρι Σταυρό.