Νέα Πάφος

Νέα Πάφος
Ψηφιδωτό στην Έπαυλη του Αιώνα
Γεωγραφικά Στοιχεία
Συντεταγμένες	{{{coordinates}}}
Τοπική αυτοδιοίκηση
Πληθυσμός	{{{population}}}

Η πόλη της Νέας Πάφου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κύπρου. Είναι κτισμένη πάνω σε ένα μικρό ακρωτήρι στη νοτιοδυτική ακτή του νησιού. Η πόλη ιδρύθηκε στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. από το βασιλιά της Πάφου Νικοκλή, ο οποίος μετέφερε εκεί την έδρα του βασιλείου του από την Παλαίπαφο (τα σημερινά Κούκλια). Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. η Κύπρος εντάσσεται στο βασίλειο των Πτολεμαίων με πρωτεύουσα τη Σαλαμίνα. Μέχρι τα τέλη του 2ου αι. π.Χ. όμως η Νέα Πάφος απέκτησε τόσο σημαντικό ρόλο, ως πολιτικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής, ώστε οι Πτολεμαίοι, που έδρευαν στην Αλεξάνδρεια, μετέφεραν την πρωτεύουσα εκεί. Ως εκ τούτου, η πόλη προστατευόταν από ισχυρά τείχη.

Ιστορία

Όταν στα 58 π.Χ. η Κύπρος προσαρτήθηκε στη Ρώμη, η Νέα Πάφος παρέμεινε πρωτεύουσα της Κύπρου. Ήταν η μόνη πόλη του νησιού που διατήρησε το προνόμιο να κόβει νομίσματα κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 4ου αι. μ.Χ. η πρωτεύουσα μεταφέρεται στη Σαλαμίνα, που μετονομάστηκε σε Κωνστάντια, όμως η θέση της Πάφου μεταξύ των υπόλοιπων πόλεων του νησιού παραμένει εξέχουσα, λόγω και του ιερού της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο. Η παρακμή και η συρρίκνωση της πόλης άρχισε μετά τις αραβικές επιδρομές του 7ου αι. μ.Χ. Με την επανένταξη της Κύπρου στο Βυζαντινό κράτος αρχίζει ξανά η ανάπτυξη της πόλης, που συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της φραγκοκρατίας. Προς το τέλος της ίδιας περιόδου η Νέα Πάφος παρήκμασε και πάλι. Οι κάτοικοι άρχισαν σιγά-σιγά να μεταφέρονται στο εσωτερικό, όπου αναπτύχθηκε η σημερινή πόλη της Πάφου (Κτήμα).

Από το 1980 η Νέα Πάφος, μαζί με τον αρχαιολογικό χώρο της Παλαίπαφου, έχουν περιληφθεί στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Μνημεία

Η Οικία του Διόνυσου: πολυτελές κτίσμα της ρωμαϊκής περιόδου που ανήκει στον τύπο της ελληνιστικής οικίας, όπου τα δωμάτια αναπτύσσονται γύρω από μια περίστυλη αυλή, η οποία αποτελούσε τον πυρήνα του κτηρίου. Φαίνεται ότι κτίστηκε στα τέλη του 2ου αι. μ.Χ. και καταστράφηκε με τους σεισμούς των αρχών του 4ου αι. Από τα 2000 τετραγωνικά μέτρα του κτηρίου, το ένα τέταρτο κοσμείται με ψηφιδωτά δάπεδα που απεικονίζουν θέματα μυθολογικά, τρυγητού, κυνηγίου κ.ά. Στην είσοδο της οικίας υπάρχει δάπεδο κατασκευασμένο με θαλάσσια βότσαλα, το οποίο απεικονίζει το μυθικό θαλάσσιο τέρας Σκύλλα, και ανήκει σε προγενέστερο ελληνιστικό κτήριο.

Η Οικία του Ορφέα: όπως και η οικία του Διονύσου, πρόκειται για ένα πολυτελές κτίσμα που ανήκει στον τύπο της ελληνιστικής οικίας. Χρονολογείται στο τέλος του 2ου-αρχές του 3ου αι. μ.Χ. Κοσμείται και αυτή με σημαντικά ψηφιδωτά δάπεδα. Το σπουδαιότερο απεικονίζει μιαν εξαιρετικής ποιότητας παράσταση του Ορφέα ανάμεσα στα ζώα. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το ψηφιδωτό αυτό σώζει επιγραφή όπου αναφέρεται το όνομα του καλλιτέχνη. Άλλα ψηφιδωτά της ίδιας οικίας απεικονίζουν τον Ηρακλή και το λιοντάρι της Νεμέας και μιαν Αμαζόνα με άλογο.

Η Έπαυλη του Θησέα: κτίστηκε στο δεύτερο μισό του 2ου αι. μ.Χ πάνω στα ερείπια παλαιότερων οικιών της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, και κατοικήθηκε μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. Λόγω των μεγάλων διαστάσεών της (περιελάμβανε πάνω από 100 δωμάτια), θεωρείται ότι ήταν η οικία του ρωμαίου ανθύπατου. Πολλά δωμάτια, καθώς και οι τρεις στοές γύρω από το κεντρικό αίθριο, καλύπτονται με ψηφιδωτά δάπεδα. Τρία δωμάτια στη νότια πτέρυγα του κτηρίου φέρουν ψηφιδωτά δάπεδα που ανήκουν όμως σε τρεις διαφορετικές φάσεις. Το αρχαιότερο, που χρονολογείται στο τέλος του 3ου αι. ή τις αρχές του 4ου αι. απεικονίζει το Θησέα να παλεύει με το Μινώταυρο μέσα στο Λαβύρινθο. Στο ψηφιδωτό αυτό είναι εμφανείς οι μεταγενέστερες επιδιορθώσεις που έγιναν πιθανώς μετά τους σεισμούς των μέσων του 4ου αι. Στα τέλη του 4ου αι. χρονολογείται ένα ψηφιδωτό δάπεδο που παρουσιάζει τον Ποσειδώνα και την Αμφιτρίτη. Τέλος, στις αρχές του 5ου αι. ένα καινούργιο ψηφιδωτό προστέθηκε στην κύρια αίθουσα της έπαυλης, το οποίο απεικονίζει το πρώτο λουτρό του νεογέννητου Αχιλλέα.

Η Έπαυλη του Αιώνα: μόνο ένα τμήμα της οικίας αυτής έχει ανασκαφεί μέχρι στιγμής. Στο δάπεδο της αψιδωτής αίθουσας υποδοχής βρίσκεται το πλέον θεαματικό ψηφιδωτό της Πάφου, που χρονολογείται στο πρώτο μισό του 4ου αι. μ.Χ. Το αρίστης ποιότητας ψηφιδωτό περιλαμβάνει πέντε πίνακες που απεικονίζουν με την σειρά το νεογέννητο Διόνυσο, τη Λήδα και τον Κύκνο, το διαγωνισμό ομορφιάς μεταξύ της Κασσιόπειας και των Νηρηιδών, τον Απόλλωνα και το Μαρσύα και, τέλος, το θρίαμβο του Διονύσου. Η πλούσια διακόσμηση και η παρουσία μοναδικών προσωποποιήσεων στις ψηφιδωτές παραστάσεις, υποδηλώνουν ότι πίσω από αυτές κρύβεται ένα βαθύτερο νόημα.

Η Ρωμαϊκή Αγορά, το Ωδείο και το Ασκληπιείο: η Αγορά έχει τη μορφή μιας τετράστοης αυλής, της οποίας σώζονται μόνο τα θεμέλια σήμερα. Καλύτερα σώζονται τα κτήρια που κατελάμβαναν τη δυτική πτέρυγα της Αγοράς. Το Ωδείο, που αποτελούσε τμήμα του συγκροτήματος των κτηρίων της Αγοράς αναστηλώθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και χρησιμοποιείται σήμερα για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ένα κτήριο που βρίσκεται στα νότια του Ωδείου έχει ταυτιστεί με το Ασκληπιείο. Όλο το συγκρότημα της Αγοράς χρονολογείται στο 2ο αι. μ.Χ.

Το Θέατρο: βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της αρχαίας πόλης, στην πλαγιά του λόφου «Φάπρικα». Οι ανασκαφές που γίνονται από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Κτίστηκε γύρω στο 300 π.Χ., δηλαδή με την ίδρυση της πόλης της Νέας Πάφου. Κατά την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο το θέατρο υπέστη αρκετές μετατροπές. Φαίνεται ότι το θέατρο έπαψε να χρησιμοποιείται περί τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ.

Η Βασιλική της Χρυσοπολίτισσας: αποτελεί μια από τις πρώτες και μεγαλύτερες βασιλικές που κτίστηκαν στο νησί στο δεύτερο μισό του 4ου αι. μ.Χ. Αρχικά είχε επτά κλίτη, τα οποία όμως στον 6ο αι. συμπτύχθηκαν σε πέντε. Τα δάπεδα της διακοσμούνται με ψηφιδωτά που χρονολογούνται στον 4ο και 6ο αιώνα. Μετά την καταστροφή της βασιλικής κτίστηκε στον ίδιο χώρο μία βυζαντινή εκκλησία του 11ου αι., την οποία διαδέχθηκε μια άλλη εκκλησία που χρονολογείται γύρω στα 1500 μ.Χ. Η τελευταία σώζεται μέχρι σήμερα και χρησιμοποιείται από την αγγλικανική εκκλησία της Πάφου. Στα βόρεια της βασιλικής σώζονται τα ερείπια μιας γοτθικής εκκλησίας που ανήκε σε φραγκισκανό μοναστήρι. Χρονολογείται γύρω στα 1300 μ.Χ. και καταστράφηκε στα 1600 μ.Χ.

Στα πλαίσια της εκστρατείας για την προσβασιμότητα του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων, μεταξύ των ετών 2009 και 2012 σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Χρυσοπολίτισας δίκτυο πεζογεφυρών, ειδικά σχεδιασμένων, ώστε να μπορούν να εξυπηρετήσουν και άτομα με ειδικές ανάγκες. Στην αρχή αλλά και στην πορεία των διαδρομών έχουν τοποθετηθεί επεξηγηματικές πινακίδες.

Το Φρούριο των Σαράντα Κολόνων: το βυζαντινό φρούριο, γνωστό ως «Σαράντα Κολόνες» λόγω του μεγάλου αριθμού γρανιτένιων κολόνων που σώζονται στο χώρο, βρίσκεται πολύ κοντά στο λιμάνι της πόλης, νοτίως της ρωμαϊκής Αγοράς. Το φρούριο κτίστηκε τον 7ο αι. μ.Χ. για να προστατεύσει το λιμάνι και την πόλη της Πάφου από τις επιδρομές των Αράβων, και έμεινε σε χρήση μέχρι το 1222, οπότε καταστράφηκε από σεισμό.

Πηγές

• http://www.mcw.gov.cy/
• The Getty Conservation Institute, 1991, The Conservation of the Orpheus Mosaic at Paphos, Cyprus, The J. Paul Getty Trust, California.
• Henryk Meyza, Iwona Zych, Cyprus Museum, 2015, Nea Paphos: 50 Years of Polish Excavations, 1965-2015, Polish Centre of Mediterranean Archaeology.
• Georgios S. Ēliades, 1984, The Villa of the Mosaics in New Paphos: The House of Dionysus, Archaeological Museum, Nicosia.