Παναγία η Αγγελόκτιστη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Ιερός Ναός της Παναγίας της Αγγελόκτιστης''' στη Λάρνακα είναι κτίσμα του 11ου αιώνα και οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια τρίκλινης ξυλόστεγης παλαιοχριστιανικής Βασιλικής. Είναι ρυθμού εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο.

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία της Εκκλησίας. Η πρώτη αναφέρει ότι όταν αποφάσισαν να κτίσουν την εκκλησία έθεσαν τα θεμέλια σε διαφορετική τοποθεσία από τη σημερινή. Ως εκ θαύματος τα θεμέλια είχαν μεταφερθεί στο χώρο που βρίσκεται σήμερα.  

Έτσι συνέχισαν το κτίσιμο στην νέα τοποθεσία αφού ήταν πλέον φανερό ότι ήταν θέλημα του Θεού. Αξιοπερίεργο ήταν και το γεγονός ότι κάθε πρωί το κτίσιμο προχωρούσε από μόνο του. Παραφύλαξαν τη νύκτα και προς έκπληξή τους είδαν γύρω στα μεσάνυκτα άγγελους από τους ουρανούς που έκτιζαν την εκκλησία ενώ υμνούσαν την Παναγία.

Η δεύτερη εκδοχή σχετίζεται με το ψηφιδωτό της Παναγίας που βρίσκεται στην εκκλησία. Το ψηφιδωτό είναι τόσο όμορφο που μάλλον δεν φτιάχτηκε από ανθρώπινα χέρια. Έτσι πιστεύεται ότι και αυτό έγινε με τη βοήθεια των αγγέλων.

Η εκκλησία της Αγγελόκτιστης είναι σταυρικού ρυθμού με τρούλο και κτίστηκε γύρω στον 11ο αιώνα. Η αψίδα της εκκλησίας είναι αρχαιότερη αφού είναι κατάλοιπο μιας βασιλικής του 5ου αιώνα. Το δυτικό τμήμα της είναι νεώτερη προέκταση.

Ο κύριος ναός της Παναγίας της Αγγελόκτιστης, είναι τρίκλιτος και κτισμένος πάνω στα θεμέλια παλαιότερης βυζαντινής βασιλικής. Στην κυρίως εκκλησία υπάρχουν μερικές εικόνες αριστουργηματικής τέχνης. Μερικές από αυτές είναι η εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που βρίσκεται στο τέμπλο στην είσοδο του ναού και χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Η βυζαντινή αυτή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι μια από τις σπάνιες εικόνες ολόκληρης της Ορθοδοξίας και είναι αναγνωρισμένη ως η πρώτη στο είδος της από την UNESCO.

Στην κύρια είσοδο του κεντρικού ναού υπάρχει η χρονολογία 1714, που προφανώς δεν αναφέρεται στην ημερομηνία της οικοδομής του αλλά στον χρόνο κάποιας επιδιόρθωσης που έγινε σε αυτό. Μια επιγραφή επίσης στην κύρια είσοδο του ναού αναφέρει και τον Επίσκοπο Κιτίου Σύλβεστρο, από τον οποίο έγινε η ανακαίνιση του ναού. Η χρονολογία 1855 στο εικονοστάσιο επιδεικνύει την ημερομηνία κατασκευής του τέμπλου. Στο εικονοστάσι αυτό υπάρχουν εικόνες του 19ου αιώνα καθώς και μερικές άλλες παλαιότερες.

Στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας προστέθηκε κατά τον 12ο αιώνα ένα μικρόκαμαροσκέπαστο παρεκκλήσι, που είναι αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους, Κοσμά και Δαμιανό. Στο παρεκκλήσι σώζονται δύο στρώματα τοιχογραφιών. Το νεώτερο στρώμα  χρονολογείται από το 15ο αιώνα και παρουσιάζει τον Άγιο Γεώργιο έφιππο και τους άλλους αγίους όρθιους. Το παλαιότερο δεν μπορεί να χρονολογηθεί προτού αποχωριστεί από το νεώτερο στρώμα.

==Εικόνες και Ψηφιδωτά==

Η φορητή εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου διατηρείται στο ιερό του ναού και είναι άγνωστης εποχής και άγνωστου δημιουργού.

Αυτό όμως που αναμφίβολα προσελκύει το ενδιαφέρον και την προσοχή είναι το μοναδικό στο είδος του ψηφιδωτό που βρίσκεται στην αψίδα του ιερού που απεικονίζει μοναδικό παράδειγμα της Παρθένου να στέκεται αντί να κάθεται. Η Παναγία όρθια πάνω σε καταστόλιστο υποδόπιο κρατεί τον Χριστό στο αριστερό της χέρι ενώ το δεξί το φέρει προς το γόνατο του Χριστού σε ένα προδρομικό τύπο της Παναγίας Οδηγήτριας. Δεξιά και αριστερά από την Παναγία εικονίζονται οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Οι δύο Αρχάγγελοι κρατούν στα χέρια τους δύο γυάλινες σφαίρες τις οποίες προσφέρουν στην Παναγία.

Ο Γαβριήλ φέρει στην ενδυμασία του δύο γράμματα, το ήττα και το γάμμα (Η, Γ). Το σώμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι καταστρεμμένο κι έτσι τα γράμματα είναι δυσδιάκριτα. Ύπάρχουν μόνο μερικά ίχνη γραμμάτων. Όλη η σύνθεση περιβάλλεται από ένα διακοσμητικό πλαίσιο όπου κυριαρχεί το θέμα της πηγής της ζωής μέσα σε πλούσιο βλαστό άκανθο με πτηνά, πάπιες, παπαγάλους και ελάφια.  

Η επιγραφή +Η ΑΓΙΑ+ΜΑΡΙΑ+ βρίσκεται πάνω από την Παναγία. Το ψηφιδωτό που χρονολογήθηκε σε διάφορες εποχές, από τον 4ο μέχρι τον 14ο αιώνα, θεωρείται από τα σπουδαιότερα στο είδος του που σώζεται σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο, παρόμοιο με αυτό της Ραβέννας στην Ιταλία.

Χιλιάδες προσκυνητές, ντόπιοι και ξένοι, επισκέπτονται κάθε χρόνο την εκκλησία της Παναγίας της Αγγελόκτιστης, για να δουν από κοντά την ομορφιά της, τις τοιχογραφίες της και το περίφημο ψηφιδωτό της. Η διαπίστωση των επισκεπτών δεν είναι άλλη από : ανθρώπινο χέρι θα ήταν αδύνατο να δημιουργήσει τέτοια μαστοριά, τόση αρμονία, μια τέτοια ομορφιά. Ακόμη και η γαλήνη στον περίβολο της εκκλησίας μαρτυρά την παρουσία αγγέλων.

File:Angeloxtisti2.jpg|Το μοναδικό για το είδος του ψηφιδωτό που βρίσκεται στην αψίδα του ιερού.